Đối với quá trình sản xuất vitamin D cho cơ thể, tia tử ngoại đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, nếu không bảo vệ da đúng cách, tia tử ngoại cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực lên làn da của chúng ta. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về bản chất của tia tử ngoại, các loại tia tử ngoại và tác động của chúng đến làn da.
Tia tử ngoại là gì?
Tia tử ngoại (UV) là một dạng bức xạ điện từ không thể nhìn thấy được với mắt thường. Phổ tia tử ngoại có thể chia ra thành tử ngoại gần (UVA) và tử ngoại xạ (UVB, UVC). Tia tử ngoại có nguồn phát chính là Mặt Trời và cũng có thể được tạo ra bởi các vật có nhiệt độ cao. Tia tử ngoại có nhiều ứng dụng trong đời sống, nhưng cũng có rất nhiều những tác hại đối với sức khỏe làn da.
Phân loại tia tử ngoại
Tia tử ngoại được chia thành ba vùng gọi là UVA, UVB và UVC. Ba loại bức xạ UV được phân loại theo bước sóng của chúng. Các tia cực tím có bước sóng càng ngắn thì càng có hại. Khi ánh sáng mặt trời đi qua bầu khí quyển, tất cả UVC và hầu hết UVB được hấp thụ bởi ozon, hơi nước, oxy và carbon dioxide.
- Tia UVA (bước sóng từ 315 đến 400 nm): có khả năng xuyên qua kính và thâm nhập vào các lớp sâu hơn của da gây hiệu ứng rám nắng ngay lập tức. Dẫn đến tổn thương ADN tế bào, hậu quả lão hóa, nám, tàn nhang và ung thư da.
- Tia UVB (bước sóng từ 280 đến 315 nm): gây sạm da và bỏng rát, làm tăng quá trình lão hóa da và thúc đẩy sự phát triển của ung thư da. Tuy nhiên, tia UVB cũng có lợi ích là giúp cơ thể tổng hợp vitamin D.
- Tia UVC (bước sóng từ 100 đến 280 nm): loại tia tử ngoại có khả năng gây hại cao nhất cho sinh vật sống, nhưng bị lớp ozone và khí quyển hấp thụ hoàn toàn nên không chiếu xuống mặt đất.
Tác hại của tia tử ngoại đến làn da
Tia tử ngoại có nhiều ảnh hưởng đến làn da của chúng ta, cả lợi ích và tác hại. Tuy nhiên, tác hại thường nhiều hơn lợi ích và gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe và thẩm mỹ.
Giải phẫu và cơ chế tự bảo vệ của làn da
Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể và được cấu tạo từ 3 lớp: Thượng bì/ Biểu bì (Epidermis), Trung bì/ Hạ bì (Dermis) và Mô dưới da (Subcutaneous Hypodermic). Mỗi lớp da lại gồm nhiều phần thay thế. Lớp biểu bì là lớp vỏ corneum hoạt động như một hàng rào bảo vệ da tự nhiên và là “lá chắn” đầu tiên của cơ thể với các tiếp xúc xâm nhập. Hàng rào bảo vệ da là yếu tố tiên quyết cho một làn da khỏe mạnh.
Nám và tàn nhang
Các tế bào sừng tích tụ các sắc tố melanin để ngăn chặn sự xâm nhập của tia cực tím vào da. Số lượng và loại hắc tố biểu bì là yếu tố quyết định nước da và độ nhạy cảm với tia cực tím. Việc sản sinh quá nhiều melanin làm da bị sạm màu và xuất hiện các đốm không đều màu. Nám và tàn nhang là những đốm sắc tố màu nâu hoặc đỏ trên da, thường xuất hiện ở những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng. Chúng được gây ra bởi sự kích thích sản sinh melanin của tia UVA và UVB.
Ung thư da
Ung thư da là loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, gây ra bởi sự biến đổi gen của các tế bào da do bức xạ tử ngoại. Tia UVA và UVB có khả năng gây hại cho ADN của các tế bào da, khiến chúng phát triển không kiểm soát và hình thành các khối u ác tính hoặc lành tính. Có ba loại ung thư da chính là ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư hắc tố.
Da cháy nắng, bỏng và đỏ rát da
Tia cực tím gây viêm da, gây ra da cháy nắng, bỏng và đỏ rát. UVB tạo ra một loạt các chất trung gian vận mạch và thần kinh trong da, dẫn đến phản ứng viêm và gây ra “cháy nắng”. Khi da bị cháy nắng, chúng ta cảm thấy đau rát, ngứa ngáy, căng cứng và khó chịu.
Dị ứng da
Tia tử ngoại có thể kích hoạt hoặc làm tăng cường phản ứng dị ứng da. Dị ứng da là một phản ứng miễn dịch quá mẫn của cơ thể khi tiếp xúc với một chất gây dị ứng. Một số dấu hiệu của dị ứng da là ngứa, phát ban, mẩn đỏ, sưng hoặc phồng rộp.
5 cách bảo vệ da khỏi tác hại của tia tử ngoại
Bôi kem chống nắng
Kem chống nắng là một sản phẩm không thể thiếu để bảo vệ da khỏi tác hại của tia tử ngoại. Kem chống nắng có hai chỉ số quan trọng là SPF (Sun Protection Factor) và PA (Protection Grade of UVA). Chúng ta nên chọn kem chống nắng có SPF ít nhất là 30 và PA ít nhất là +++ để bảo vệ da hiệu quả. Ngoài ra, lựa chọn kem chống nắng có thành phần chất chống oxy hóa để ngăn ngừa sự oxy hóa của da.
Chống nắng vật lý
Quần áo và phụ kiện chống nắng có thể giúp che chắn da khỏi ánh nắng mặt trời và giảm lượng tia tử ngoại tiếp xúc với da. Nên chọn những loại quần áo rộng rãi, dài tay, có màu sậm và có chỉ số UPF (Ultraviolet Protection Factor) cao. Đồng thời, đeo các phụ kiện như mũ rộng vành, kính râm có lớp phủ chống UV và khẩu trang hoặc khăn quàng để bảo vệ các bộ phận nhạy cảm.
Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời
Hạn chế ra ngoài vào khoảng thời gian từ 10h sáng đến 4h chiều, đặc biệt là vào mùa hè. Tránh tiếp xúc quá lâu với ánh nắng, dù là vào buổi sáng hay chiều tối, vì tia UVA vẫn có thể gây hại cho da.
Bổ sung thực phẩm chống oxy hóa
Bổ sung các hoạt chất chống oxy hóa trong chu trình dưỡng da để giúp ngăn ngừa sự lão hóa do tiếp xúc với các tia sáng có trong ánh nắng mặt trời. Lựa chọn thành phần chứa vitamin C, Ferulic acid, Carnosine, Niacinamide để giúp cho làn da không bị tổn hại và chậm quá trình lão hóa da một cách hiệu quả nhất.
Cập nhật thông tin dự báo chỉ số tia UV
Kiểm tra thông tin dự báo chỉ số tia UV trước khi ra khỏi nhà để biết mức độ nguy hiểm của tia tử ngoại trong ngày. Dựa vào thông tin này, bạn có thể điều chỉnh biện pháp bảo vệ da phù hợp.
Tia tử ngoại, một loại bức xạ không thể nhìn thấy, có nhiều tính chất đặc biệt và ứng dụng trong đời sống và khoa học. Tuy nhiên, tia tử ngoại cũng có nhiều tác hại đối với sức khỏe con người, đặc biệt là đối với da và mắt. Để bảo vệ da khỏi tác hại này, chúng ta cần áp dụng các biện pháp bảo vệ da như hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, sử dụng kem chống nắng, mặc quần áo và phụ kiện chống nắng, bổ sung thực phẩm chống oxy hóa và cập nhật thông tin dự báo chỉ số tia UV. Với việc hiểu về tia tử ngoại và cách bảo vệ da, bạn có thể duy trì làn da khỏe mạnh và tránh các vấn đề về da do tia tử ngoại gây ra. Hy vọng với những thông tin về bản chất của tia tử ngoại mà Trường trực tuyến cung cấp cho bạn sẽ giúp bạn có thêm các kiến thức bổ ích.